Artikel

Kwaliteitscultuur in het vo nader verkend

Het thema van het VO-congres van 28 september 2023 was ‘ruimte voor leiderschap’. Tijdens het vo-congres hebben wij een aantal bezoekers gevraagd mee te doen aan een kleinschalig onderzoek naar de kwaliteitscultuur op scholen in het voortgezet onderwijs. 

We maakten een korte weerslag en duiding van de opgehaalde resultaten.

Door Mariska Krijgsman

De vragen die we in dit onderzoek hebben gesteld zijn zo geformuleerd dat het de deelnemer aanzet tot het bepalen van de eigen lat: Waar staan wij op het gebied van kwaliteitszorg? En ook: Waar willen we staan? Waar zouden we moeten staan: Waar willen we naartoe?  We wilden inzicht krijgen in de waarden die ten grondslag liggen aan de cultuur op scholen en de mate waarin er ruimte is voor ontwikkeling.
 

Vanuit welk oogpunt benader jij kwaliteit?

Uit de antwoorden op bovenstaande vraag blijkt dat een ruime meerderheid van de respondenten ervaart dat kwaliteit gericht is op het proces en (nog) niet op verandering. Opvallend is dat uit de open vragen blijkt dat de behoefte aan kwaliteit gericht op verandering (en specifieker op verbetering) groot is.

Vanuit welk oogpunt benader je kwaliteit

 

Welke fase is het meest herkenbaar voor jouw organisatie?

onderzoekje vo welke fase

Uit de antwoorden op deze vraag blijkt inderdaad dat de meeste organisaties in het voortgezet onderwijs een (zij het beperkt) kwaliteitssysteem hebben ingericht. Het systeem draait en richt zich op processen. De volgende stap waarbij het systeem ondersteunend is aan verbetering van het onderwijs moet in de meeste gevallen nog gezet worden.

Het belang van deze vraag is inzicht verschaffen in de eigen organisatie. Wanneer docenten en management de grootste cultuurdragers van de school zijn, en dat is in de meeste gevallen zo, dan moet kwaliteitscultuur ook door deze groep gedragen worden. Tegelijkertijd ervaart men over het algemeen dat dat nog niet het geval is, gezien het antwoord op de voorgaande vragen.  Hier kunnen verschillende oorzaken aan ten grondslag liggen. Zo kunnen de waarden niet overeenkomen evenals de wijze waarop kwaliteit leeft bij de verschillende mensen. Het creëren van een verbinding tussen waarden en kwaliteit en het spreken van een gemeenschappelijke taal zorgt al voor meer eenduidigheid, herkenbaarheid en daarmee effectiviteit.
 

Wanneer heerst er volgens jou een constructieve kwaliteitscultuur?

Meest recente antwoorden

Als duidelijk is wat we, met alle medewerkers, daaronder verstaan en wat iem..

Wanneer iedereen weet wat goede kwaliteit betekent en hier zelf vorm aan...

Als men echt zelf wil verbeteren...

De antwoorden op deze vraag focussen zich op twee thema’s:

  • Gerichtheid op processen (vastleggen en verslagleggen en het cyclische karakter van het verbeterproces. 
  • Kwaliteit als manier om het onderwijs en de resultaten te verbeteren, ook in de ogen van de leerlingen. 

    Dit laatste wordt vaak meer toekomstgericht verwoord, als doelstelling waar men naartoe wil groeien.
     

Wanneer heerst er volgens jou een constructieve kwaliteitscultuur?

De vragen 5 tot en met 8 gaan over de organisatiecultuur:

onderzoekje vo innovatiegericht

De deelnemers hebben een inschatting gemaakt van de organisatie waar zij werkzaam zijn en komen tot de volgende conclusies:

  • Over het algemeen vindt men de eigen organisatie net iets meer traditiegericht dan innovatiegericht, met enkele opvallende uitschieters die hun school als 100% innovatiegericht ervaren en anderen die 100% traditiegerichtheid ervaren. 
  • Bijna alle scholen ervaren de organisatie als mensgericht, dat betekent echter niet direct dat systeemdenken niet aanwezig is. Het zegt meer over de mensgerichtheid van onderwijs.
  • Een derde van de respondenten geeft aan dat de school meer specialisatiegericht is, een ruime meerderheid geeft weer dat de school meer collectiefgericht is.
  • Opvallend is dat de meerderheid van de respondenten aangeeft dat hun school meer gericht is op het heden dan op de toekomst. 

    Samenvattend zien de respondenten een mooie uitdaging voor hun organisaties: Wanneer het kwaliteitssysteem is ingericht, is het (in meer of mindere mate) gericht op verbetering van de processen. Nu moet dat systeem nog uitgebouwd en ingezet worden om te komen tot onderbouwde innovaties, waarmee toekomstgerichtheid centraal komt te staan. Hiervoor is het essentieel dat alle medewerkers en leerlingen (de cultuurdragers) onderdeel worden van het kwaliteitssysteem en het proces tot innovatie. 

Wat zegt de innovator in jou?

De laatste vraag ‘wat zegt de innovator in jou’ genereerde creatieve antwoorden en mooie inzichten, alle passend bij het dynamische onderwijsveld (soms gebaseerd op onderstaande afbeelding): 
Veralgemeniseerd kwamen de deelnemers tot de volgende inzichten: 

  • Kwaliteit is heel divers
  • Over het algemeen moeten de neuzen dezelfde kant op staan
  • Niet iedereen meteen meekrijgen is onderdeel van het proces
  • Vele stemmen maken mooie muziek
  • Kwaliteit in balans
  • Innoveren is soms de zaken van een andere kant bekijken
     

    vogels

Meer informatie

'Ruimte voor leiderschap'' het thema van het congres raakt direct aan een van de kernwaarden van Hobéon: kwaliteitsverbetering als basis voor optimale prestaties en innovaties in het onderwijs. Dit vraagt om goed leiderschap. Met onze benadering willen we creatieve impulsen geven aan het kwaliteitsbeleid van scholen. 
Mocht u behoefte hebben aan meer informatie of ondersteuning rond het implementeren van de kwaliteitscyclus bij u op school, laat het ons weten, we gaan graag met u in gesprek! Neem gerust contact op met een van onze adviseurs.