Ik verwacht dat alleen het uitruilen van opleidingen niet zal leiden tot een toekomstgericht opleidingsaanbod dat aansluit op de toekomstige arbeidsmarktvragen. Daar is een andere  aanpak voor nodig ( lees ook de weblog naar doelmatig en toekomstgericht beroepsonderwijs.) Hieronder ga ik nader in op die andere aanpak voor het mbo.

Doelmatigheid in het mbo

Het uitruilen van bestaande opleidingen kan resulteren in een doelmatiger spreiding van het bestaande onderwijsaanbod in een regio. Dit is een belangrijke doelstelling van macrodoelmatigheid.
De andere doelstelling van macrodoelmatigheid, namelijk het realiseren van een betere aansluiting van het opleidingsaanbod op de arbeidsmarkt, wordt maar beperkt gerealiseerd. Eerder rapporteerde MBO15 dat slechts enkele scholen zich gestructureerd oriënteren op de toekomstige behoeften van de regionale stakeholders. Hierbij is het relevant om op een termijn van 3-5 jaar na te gaan of er frictie verwacht wordt op de regionale arbeidsmarkt en wat de specifieke behoefte is van de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld vanuit een economische agenda.

Arbeidsmarktvraag verandert

De arbeidsmarkt verandert door technologische , economische  en demografische ontwikkelingen. Vooral door de technologische ontwikkelingen (robotisering, ict) zullen bestaande beroepen veranderen, sommige zelfs verdwijnen en zullen nieuwe beroepen ontstaan. Technologische innovaties en toetreding van nieuwe aanbieders leidt in veel sectoren (reisbranche, detailhandel, financiële sector ) tot een afname van het aantal werknemers. Tegelijkertijd ontstaat een vraag naar werknemers met andere competenties. In het midden- en kleinbedrijf zorgen starters en innovatieve verdienmodellen voor andere verhoudingen tussen klanten/
gebruikers en leveranciers enerzijds en tussen werkgevers en werknemers anderzijds.  Het effect van de mobiele app Uber op de taximarkt is wellicht een voorbode voor andere beroepen.

Daar komt bij dat 21st century skills relevant worden voor toekomstige beroepen.  Deze veranderingen hebben effect op alle opleidingen van het mbo. Vooral bij niveau 1-2 en niveau 4 opleidingen zijn de eerste tekenen al zichtbaar.

Perspectief op toekomstgerichte opleidingen

Voor een betere en continue aansluiting van het opleidingsaanbod op de arbeidsmarkt is blijvend onderhoud van het eigen netwerk en kennis van externe ontwikkelingen essentieel. Onderwijsteams en teammanagers moeten ook voldoende inzicht hebben in de toekomstige kwalitatieve en kwantitatieve vraag van de arbeidsmarkt. Arbeidsmarktonderzoeken en human capital agenda’s zijn derhalve belangrijke bouwstenen voor het bepalen van de toekomstige opleidingen.  Met de kwantitatieve en kwalitatieve invulling van de toekomstige arbeidsmarkt kunnen mbo scholen gezamenlijk en in afstemming met de partners een passend opleidingsaanbod ontwikkelen. Het ontwikkelen en programmeren van nieuwe keuzedelen en de publiek-private samenwerking in het kader van het Regionaal investeringsfonds mbo kan de ontwikkeling van toekomstgerichte opleidingen verder stimuleren.

Externe oriëntatie

Naast de arbeidsmarktvraag is het essentieel voor scholen om periodiek na te gaan of er vanuit toekomstige studenten, de scholieren en professionals in het bedrijfsleven, ook voldoende animo is voor hun  opleidingen - het instroompotentieel.  Deze opzet van de externe oriëntatie maakt het aantoonbaar dat is nagegaan dat het aanbieden van  een beroepsopleiding doelmatig is. Assortimentsscans en doelmatigheidsonderzoeken behoren naar onze mening niet eenmalig te worden uitgevoerd. Zij behoren verankerd te zijn in de meerjaren beleidscyclus van de mbo scholen. Op instellingsniveau dienen de uitkomsten van deze onderzoeken  te worden opgenomen in het strategisch beleidsplan met een jaarlijkse uitwerking in de reguliere P&C cyclus op directie/sector- en teamniveau. Dat is dan niet alleen doelmatig, maar ook passend voor maatschappelijk verantwoord werkende mbo scholen.

Toekomstgericht opleiden

Het aansluiten op actuele en op toekomstige ontwikkelingen in het regionale werkveld vergt een meer toekomstgerichte aanpak, dan men in het mbo gewend is. In veel regio’s wordt door de verschillende stakeholders echter al goed samengewerkt en zeker voor de sectoren techniek en zorg vindt er regionale afstemming plaats over de Human Capital agenda.

Hobéon is betrokken bij diverse trajecten voor toekomstgericht onderwijs in het mbo: van strategische verkenningen tot het meer concreet ontwikkelen van beroepsopleidingen.
Wij ondersteunen regionale samenwerkingsverbanden met de realisatie van Human Capital agenda’s en voeren regelmatig arbeidsmarktverkenningen en instroomonderzoeken uit. We maken alle kansen en valkuilen zichtbaar, voor een toekomstgericht onderwijsaanbod.

Vragen?

Heeft u naar aanleiding van deze bijdrage vragen? Of wilt u meer informatie over doelmatig en toekomstgericht opleiden in het mbo, neem dan contact op met Marvin Leerdam, bereikbaar via (070) 30 66 800 of mail met m.leerdam@hobeon.nl.