Strategische agenda: kwaliteit in verscheidenheid

In januari 2013 heeft minister Bussemaker de Wet kwaliteit in verscheidenheid hoger onderwijs ingediend bij de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel bevat een hele reeks aan aanpassingen van de WHW die zijn aangekondigd in de Strategische agenda hoger onderwijs en onderzoek. Die agenda, opgesteld door haar voorganger Halbe Zijlstra, bevat maatregelen om het hoger onderwijsstelsel ‘excellent, toegankelijk en meer toekomstgericht te maken’.

Hoewel het wetsvoorstel door de komst van het nieuwe kabinet enigszins is afgezwakt bevat het nog tal van nieuwe (en soms verstrekkende) voorstellen die grofweg in twee pijlers uiteen vallen.

De eerste pijler betreft voorstellen die moeten leiden tot ‘een beter, maar ook strenger studieklimaat’. Hieronder vallen maatregelen zoals:

• de invoering van (verplichte) studiekeuzegesprekken;
• het koppelen van toelatingsrecht van studenten aan aanmelding voor 1 mei (bij latere aanmelding is student ‘slechts’ toelaatbaar); 
• aanscherping van toelatingseisen voor mbo-4 instroom; 
• zwaardere eisen aan de poort voor toelating tot de Pabo (leraar basisonderwijs); 
• afschaffing van toelatingsrecht voor studenten met een hbo-propedeuse tot de universiteit; 
• invoering van selectie voor wo-masteropleidingen (oa. door afschaffing verplicht aanbod doorstroommaster).

De tweede pijler bestaat uit maatregelen die moeten leiden tot een ‘herkenbaar doelmatig opleidingenaanbod met meer profiel en meer differentiatie’. Hieronder vallen maatregelen zoals:

• de definitieve invoering van de Associate degree, gekoppeld aan afschaffing doorstroomrecht naar hbo-bachelor;
• stimulering van de vorming van brede bacheloropleidingen;
• aanscherping van regelgeving omtrent naamgeving van opleidingen (teneinde transparantie te vergroten); 
• differentiatie naar variant (voltijd/deeltijd/duaal) bij beoordeling macrodoelmatigheid nieuwe opleidingen;
• de invoering van driejarige trajecten voor vwo’ers binnen hbo-bacheloropleidingen.

Daarnaast bevat het wetsvoorstel voorstellen voor een aanpassing in de titulatuur in het hoger onderwijs en de bepalingen met betrekking tot het vaststellen van de zogenaamde arbeidsmarktfixus.

Experimenteerruimte

De WHW bevat sinds de Wet versterking besturing een experimenteerbepaling. Deze maakt het mogelijk om bij Algemene maatregel van bestuur (Amvb) af te wijken van wettelijke bepalingen. Naar het zich laat aanzien zullen in 2013 een aantal experimenteer-Amvb’s het licht zien. Zo zijn er Amvb’s aangekondigd waarmee geëxperimenteerd kan worden met een bindend studieadvies na het eerste jaar en een Amvb met experimenteerruimte voor deeltijdonderwijs. De laatstgenoemde Amvb zal onder meer een afschaffing van de zogenaamde ’volledige cycluseis voor accreditatie van opleidingen van niet-bekostigde aanbieders' bevatten. Dit leidt tot het verlagen van de drempels om als nieuwe aanbieder tot het bestel te kunnen toetreden.

Leenstelsel

Ook in januari 2013 verscheen de hoofdlijnenbrief studiefinanciering. Deze brief bevat de uitwerking van het al in het regeerakkoord aangekondigde voornemen om het studiefinancieringsstelsel te wijzigen door invoering van een leenstelsel. Alvorens in de zomer van 2013 een wetsvoorstel voor de invoering van een leenstelsel wordt ingediend, zal de komende maanden eerst nog (uitvoerig) worden gediscussieerd over de uitgangspunten en randvoorwaarden behorende bij het stelsel.

Versterking kwaliteitswaarborgen

Ondanks een uiterst kritisch advies van de Raad van State is in oktober 2012 ook het wetsvoorstel Versterking kwaliteitswaarborgen hoger onderwijs ingediend. Inmiddels hebben de Tweede Kamerfracties hun vragen over het voorstel ingediend. Het parlementaire debat over dit voorstel zal naar verwachting nog in de eerste helft van 2013 worden afgerond.

Het wetsvoorstel bevat voorstellen voor: 

• aanscherpingen in het accreditatiestelsel, onder andere door invoering van een clustergewijze beoordeling van opleidingen, wijziging van de wijze van benoeming van commissies van deskundigen (auditpanels) en een beperking van de geldigheidsduur van nieuwe opleidingen; 
• versterking van risicogericht toezicht door de Inspectie van het onderwijs, onder andere door de inspectie de bevoegdheid te geven om bij ‘ernstige risico’s met uitstraling naar het stelsel’ ook op eigen initiatief een incidenteel onderzoek te starten; 
• het verplicht opnemen van een externe lid in examencommissies; 
• het creëren van een aanwijzingsbevoegdheid (richting de Raad van Toezicht) van de minister.

Update wetsvoorstel versterking kwaliteitswaarborgen d.d. 6 februari 2013
In een brief heeft minister Bussemaker de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van het wetsvoorstel.  Samenvattend is in de brief opgenomen:

• Een voorstel om de behandeling van het wetsvoorstel pas na de zomer van 2013 voort te zetten en daarbij ook de uitkomsten van een evaluatie van het accreditatiestelsel mee te nemen.  Een verstandig besluit, waar ik ook al eerder op dit weblog voor heb gepleit.  
• De aankondiging dat het in het voorstel opgenomen versterking van het risicogerichte toezicht door de Inspectie van het onderwijs wordt geschrapt.
• Een voorstel om over een aantal andere onderdelen van het wetsvoorstel nadere bestuurlijke afspraken met instellingen te maken. In dit verband wijst de minister expliciet op de bewaartermijn van eindwerkstukken van 7 jaar en de informatievoorziening van studenten naar instellingen. De aanscherpingen m.b.t. samenstelling van examencommissies hoopt de minister alsnog via convenanten met instellingen te bewerkstelligen.  

Meer informatie?

Met enige regelmaat bieden wij onder meer via studiemiddagen en trainingen een overzicht van relevante (aanstaande) wijzigingen in beleid en wetgeving. Naast inzicht in ontwikkelingen in wettelijke kaders wordt tijdens deze bijeenkomsten ook voortdurend de vertaalslag gemaakt naar onderwijsbeleid en inrichting van de organisatie. Deze bijeenkomsten worden zowel via open inschrijving als op verzoek van instellingen georganiseerd. Wilt u hierover meer informatie? Of hebt u naar aanleiding van deze bijdrage andere vragen? Neem dan contact op met mr. Frank Hendriks via (070) 30 66 800 of f.hendriks@hobeon.nl.

Geplande trainingen

• 14 februari | Studiemiddag Actualiteiten hoger onderwijswetgeving
• 13 maart    | Training Kwaliteitsborging door examencommissies