Aanleiding

Eind oktober jl. vond in Dublin de jaarlijkse General Assembly van ENQA (de Europese koepel van accreditatie-organisaties in het hoger onderwijs) plaats. Mooie gelegenheid trouwens ook om die befaamde en zo vaak gememoreerde Dublin Descriptoren nu eens echt van dichtbij te kunnen aanschouwen. 

Het aardige van de samenstelling van het ledenbestand van ENQA is dat deze zich uitstrekt tot ver buiten de grenzen van de EU. In dit verband spreekt men dan ook van de EHEA, de European Higher Education Area, die maar liefst 48 landen omvat. Deze Europese Ruimte voor Hoger Onderwijs werd in maart 2010 gelanceerd tijdens de ministeriële conferentie Boedapest-Wenen, ter gelegenheid van de tiende verjaardag van het Bolognaproces. In Dublin waren 51 ‘agencies’ en 42 verschillende nationaliteiten vertegenwoordigd. 

Programma

Zo’n General Assembly vindt alternerend met een Members Forum plaats: de algemene vergadering steeds in het najaar, de ledenbijeenkomst in het voorjaar. Een van de aangesloten leden -veelal een nationaal accreditatie-orgaan- is gastheer en organiserende partij. In dit geval was dat QQI (Quality and Qualifications Ireland). Het betreft altijd een meerdaagse bijeenkomst, meestal van woensdagmiddag tot vrijdag-namiddag. Het programma bestond voor een deel uit echte ‘jaarvergadering’-elementen inclusief verkiezingen van bestuursleden en wel/niet toelaten van nieuwe leden en ‘affiliates’ enz. 

Inhoudelijk was er veel aandacht voor allerhande onderzoeken en ontwikkelingen via plenaire lezingen en workshopsessies, bijvoorbeeld voor erkenning van graden in het kader van ‘cross border higher education’, voor academische integriteit, voor de toekomst van de European Standards and Guidelines (hierna: ESG) en voor de methodologische aspecten van Quality Assurance reviews. ’s Avonds waren er goed verzorgde ‘tours and dinners’.

Koers

Mei 2024 staat de eerstvolgende 'Bologna Ministerial Conference' gepland in Tirana, Albanië. ENQA krijgt dan de gelegenheid om duidelijk te maken waar Quality Assurance (hierna: QA) in het Hoger Onderwijs nu staat en waar men de komende jaren op koerst. Diverse presentaties naar aanleiding van onderzoeken en discussie-sessies in Dublin stonden dan ook in het teken van het ophalen van input bij onderzoekers en leden ten behoeve van die aanstaande ministers-conferentie. 

Op hoofdlijnen is het beeld dat ENQA schetst dat de bestaande QA-instrumenten in de EHEA volstaan en dat er grote vooruitgang is bereikt in transparant rapporteren, in student-betrokkenheid en in de onafhankelijkheid van de bureaus. Wel is er in sommige landen nog werk aan de winkel ten aanzien van de borging van compliance met de ESG en om politieke bemoeienis met bureaus te stoppen.​

​Voorts verwachten ENQA en partners een mandaat te verkrijgen van de ministers om de volgens betrokkenen inmiddels noodzakelijke revisie van de ESG (2015) op zich te nemen. ​

Europese Commissie ​

De Europese Commissie ziet graag een focus op facilitering van de implementatie van automatische erkenning van graden en van (QA-verbeteringen van) 'cross-border higher education' om zo de European University Alliances te ondersteunen. Zo vindt men het voorstel voor een 'Recognition Framework' nog onvoldoende scherp. Tijdens het congres kwamen er voorbeelden langs waaruit blijkt dat de oorzaak van obstakels voor een vlotte implementatie veelal liggen bij de nationale wetgevingskaders. ​

Buiten Europa

​ENQA zal de komende jaren de verdere ontwikkeling van ‘agency reviews’ in Afrika in samenspraak met de Afrikaanse koepel van accreditatie-organisaties ondersteunen. 

Tot slot

Een overall afsluitende conclusie is dat bureaus (lees; accreditatie-organisaties) aan de hoogste ethische standaarden moeten voldoen en dat er met name nog veel werk ligt ten aanzien van ‘transparant QA’ om studenten zekerheid te geven daar waar het gaat om transnationale educatieve programma’s. 

Overigens ben ik gedurende het hele congres noch op locatie noch in de stad tijdens de ‘tours and dinners’ de Dublin Descriptoren tegengekomen, wel de koperen markeringen die de wandeling door Dublin van de hoofdpersoon Leopold Bloom uit James Joyce’s Ulysses aangeven. Meesterwerken hoeven dan ook niet meer herschreven te worden, mensenwerk blijft in ontwikkeling en kan altijd beter, zo ook QA, in Nederland, in Europa en daarbuiten!