Rianne Versluis is ruim twaalf jaar adviseur bij Hobéon. Naast adviseur is zij secretaris bij opleidingsbeoordelingen en kwaliteitsmanager binnen Hobéon. Sinds een jaar is Rianne ook portefeuillehouder ‘flexibilisering’ binnen het bedrijf. Dit betekent dat zij actuele ontwikkelingen rond dit onderwerp op de voet volgt, onder andere door op gesprek te gaan bij een aantal bij de pilot betrokken hogescholen, en een controlerende partij zoals de NVAO. Vijf vragen beantwoord door Rianne Versluis, deskundige flexibel onderwijs bij Hobéon.

 

In een notendop; wat houdt het experiment flexibilisering in?

Rianne: "Vanuit de overheid, het onderwijs en de maatschappij is er steeds meer aandacht voor ‘leven lang leren’; het idee dat je niet stopt met leren nadat je je schooltijd hebt afgerond. De overheid wil werkenden dus stimuleren om zich te blijven (bij)scholen. Om dit aantrekkelijker te maken, daagt zij opleidingen uit om beter aan te sluiten bij de kennis en ervaring van werkenden. Door maatwerk te bieden in de vorm van flexibele leerroutes, wel te verstaan. Via zo’n flexibele route kunnen werkenden inspelen op de hiaten die zij persoonlijk hebben. Wanneer zij iets al beheersen, dan mogen zij dit bewijzen via een portfolio en/of het afleggen van een leerwegonafhankelijke toets. Blijkt hieruit dat de student de vereiste doelen beheerst, dan hoeft diegene dit deel van het onderwijs niet meer te volgen (vrijstelling) of krijgt hij/zij hiervoor direct een deelcertificaat.

De Pilot Flexibilisering ging in 2016 in Nederland van start. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) en de Onderwijsinspectie maken wettelijke ruimte voor het experiment en bieden een subsidie aan voor geïnteresseerde opleidingen van hogescholen en universiteiten. De Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) krijgt de rol van controleur en adviseur: zij controleert of het niveau van de nieuwe opleidingen netjes geborgd is, en adviseert het ministerie en de inspectie over of het experiment het doel behaalt. De laatste stakeholder in het experiment is de hbo-deeltijdstudent die deze manier van studeren gaat proberen."

Tot nog toe nemen alleen hbo-instellingen deel aan het experiment.

"Tot nog toe nemen alleen hbo-instellingen deel aan het experiment. Op dit moment zijn 21 hogescholen ingestapt. Sommige doen mee met enkele opleidingen, andere juist met een flink aantal opleidingen in een breed scala aan sectoren."

Waarom is dit experiment bijzonder?

Rianne: "Men moet durven loslaten, durven experimenteren. Dit geldt voor alle betrokken partijen: het ministerie, de scholen, de docenten, en ook de student. De puur vraaggerichte insteek van het flexibele onderwijs, waarbij zoveel mogelijk beredeneerd wordt vanuit de student, maakt het écht anders. Feitelijk bied je maatwerk aan elke student op basis van een overeengekomen studiecontract; dat is heel bijzonder."

Je hebt een landelijke ronde gemaakt langs hogescholen die een flexibele variant aan het ontwikkelen zijn. Wat valt je op aan hoe zij hier mee bezig zijn?

Rianne: "Opvallend is dat een aantal hogescholen voor elke opleiding an sich een flexibele route ontwikkelt; bij andere hogescholen zochten deelnemende opleidingen elkaar juist op om samen na te denken over bijvoorbeeld de structuur, studiepunten, toetsen, of het contact met het werkveld. Daarnaast zie je dat opleidingen in verschillende mate naar het werkveld toetrekken om te overleggen over de toetsen. Degene die veel naar het werkveld toetrekken, willen toetsen ontwikkelen die ook bruikbare en relevante producten opleveren voor de dagelijkse werkpraktijk."

Wat zijn uitdagingen voor de ontwikkelaars van de flexibele opleidingen?

Rianne: "Het maken van goede leerwegonafhankelijke toetsen is een grote uitdaging voor flexibele opleidingen. Je moet met elkaar bepalen hoe je leeruitkomsten – los van de materie, dus van een bepaald studieprogramma of vooraf bepaalde lesinhoud – in een beroepsproduct kunt toetsen. In dit beroepsproduct moet de student alle beoogde leeruitkomsten op het juiste niveau kunnen laten zien. Voorbeelden van beroepsproducten waaraan je kunt denken, zijn: een handleiding, een advies, een instrument dat de student ontwikkelt naar aanleiding van een klein praktijkonderzoek, etc."

Zou je durven voorspellen hoe de toekomst van de flexibele opleidingen eruit zal zien?

Rianne: "Dat is natuurlijk een ingewikkelde vraag. Ik hoor van hogescholen dat er nog niet veel studenten daadwerkelijk gebruik maken van alles wat er mogelijk is vanuit de flexibele opleidingen. Veel studenten volgen nog gewoon het onderwijsaanbod, zij het soms al wel in een zelf gekozen volgorde."

Nog niet veel studenten kiezen ervoor om enkel de leerwegonafhankelijke toets af te leggen. Zij zijn nog gewend om op de ‘oude’ manier over onderwijs te denken.

"Ook voor docenten kan het een uitdaging zijn om op een andere manier over onderwijs te denken. Van docenten in flexibele opleidingen wordt immers verwacht dat zij studenten stimuleren een eigen leerroute uit te stippelen, en dat zij hen op maat een handreiking doen over hoe ze de leerdoelen zouden kunnen bereiken.

Wel denk ik dat de flexibele opleidingen in de toekomst steeds meer zullen aansluiten bij de belangstelling van de huidige generatie jonge mensen. De aandacht voor blended learning en afstandsleren is immers al op veel plekken in het onderwijs zichtbaar."

Wilt u meer weten over de pilot flexibilisering?

Rianne verzamelde de volgende leestips voor u:

Algemene informatie:

• Ministerie OC&W: Pilots flexibilisering
• NVAO: Protocol beoordeling bestaande experimenten leeruitkomsten
• Vereniging Hogescholen: 
  Position paper Vereniging Hogescholen Algemeen Overleg Leven Lang Leren (okt. 2018)
• ResearchNed: 
  Tussenverslag monitor experimenten flexibilisering en vraagfinanciering hoger onderwijs (febr. 2018)

Voor studenten:

Overweeg je om te gaan studeren, en wil je weten of het voor jou mogelijk is om een flexibele hbo-opleiding te volgen? Bekijk in dat geval de deeltijdmogelijkheden bij de opleidingen die je aanspreken. Zie: www.heelveelindeeltijd.nl.

Voor hogescholen en opleidingen:

Bent u vanuit een hogeschool betrokken bij een flexibele opleiding, en wilt u meer weten over de auditwijze van Hobéon bij (flexibele) opleidingen, bekijk dan deze pagina van onze website of neem contact op met Rianne Versluis rianne.versluis@hobéon.com.