Samen Opleiden

Het Domein Bewegen en Educatie van Windesheim (o.a. de lerarenopleidingen VO) werkt al lange tijd nauw samen met schoolbesturen in de regio. Vanaf 2009 ontstonden rondom Windesheim zo’n veertien partnerschappen van scholen in het voortgezet onderwijs, waarin de samenwerking werd geïntensiveerd. Deze vergaande samenwerking tussen opleiding en scholen kreeg de naam ‘Samen Opleiden’. Met ingang van 2010-2011 wordt in deze opleidingsscholen (onder gemeenschappelijke verantwoordelijkheid) tot circa 40% van het curriculum van een lerarenopleiding gerealiseerd. Die 40% is in hoofdzaak het praktijk- c.q. stage gedeelte van de opleiding, maar bevat vaak ook elementen van vakkennis en onderzoek.

Als 40% van een opleiding ‘buiten de deur’ (in opleidingsscholen) plaatsvindt, is het belangrijk om de kwaliteit van deze opleidingsscholen te monitoren en te waarborgen. Domein Bewegen en Educatie heeft het initiatief genomen om in zijn partnerschappen, ontwikkelingsgerichte audits uit te laten voeren door Hobéon. Naast monitoring en borging van de kwaliteit van de opleidingsscholen, bieden audits ook inzicht in de kritische succesfactoren van een goed partnerschap.

Werkwijze

In voorbereiding op een audit schrijft het partnerschap, een combinatie van vo-scholen en Windesheim, een zelfevaluatie. Een panel, samengesteld volgens de NVAO-criteria, voert daarna, op basis van deze zelfevaluatie, gesprekken met schoolbestuurders, instituutsbegeleiders, schoolopleiders, studenten en vakcoaches en vakdocenten van de lerarenopleiding. Bovendien bestudeert het panel enige kerndocumenten en studentproducten.
Op basis van de zelfevaluatie, de documenten en de gesprekken maakt het panel een risicoanalyse, geeft een oordeel en formuleert een aantal verbeterpunten. De audits worden in de toekomst herhaald, zodat doorlopend gewerkt wordt aan de kwaliteitszorg.

Eerste bevindingen

Na een flink aantal audits te hebben uitgevoerd, kunnen we alvast enige conclusies trekken:

• De praktijkgerichtheid van de stages is verbeterd ten opzichte van vroeger. Studenten staan tijdens hun studie al met de voeten in de klei. Ze staan niet alleen voor de klas, maar ze staan ook in de gehele school. Op die manier krijgen ze een goede start als beginnende beroepsbeoefenaar.
• Ook de professionalisering van betrokken schoolopleiders en vakcoaches krijgt veel aandacht. In een aantal partnerschappen wordt het verband tussen eigen Integraal Personeelsbeleid (IPB) en Opleiden in de School steeds duidelijker: Opleiden in de School krijgt een plek in de scholingsplannen, de functiemix en de systematische loopbaanontwikkeling.
• Er zijn thema’s die nog aandacht behoeven.
  Voorbeeld: de plaatsing van de studenten in een partnerschap is nog niet optimaal. Studenten met een specifieke onderzoeksopdracht vanuit de lerarenopleiding kunnen beter “gematcht” worden met scholen waar dat onderzoek beter aansluit bij hun schoolontwikkeling.
  Een ander voorbeeld: de relatie tussen de vaksecties/vakcoaches op de opleidingsscholen en de  vaksecties/lerarenopleiders op het instituut kan nog opschuiven richting “samen opleiden” en samen opdrachten maken.

Kritische succesfactoren

De tot nu toe uitgevoerde audits laten een aantal kritische succesfactoren zien, die aan de basis liggen van een goed en vruchtbaar partnerschap. De eerste stap om tot een goed partnerschap te komen is de aanwezigheid van een gedeelde visie op opleiden. De uitwerking hiervan wordt in een samenwerkings- overeenkomst vastgelegd die kan fungeren als ontwikkelingsagenda.

Gemeenschappelijke didactische concepten zijn belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan het kennismaken met het gedachtegoed van Marzano op het instituut en dat toepassen in de opleidingsscholen waarin ook de begeleidende vakcoaches dezelfde didactische concepten benutten. Ook van belang is een goede verbinding tussen zowel strategisch/bestuurlijk, tactisch als operationeel niveau. De samenwerking moet over de volle breedte van de onderwijsinstellingen - van docenten tot bestuurders - tot uiting komen om het partnerschap te laten slagen.  

Vervolg

Het concept van Samen Opleiden bij Windesheim functioneert nu drie jaar. In die periode is veel nieuwe kennis gegenereerd en zijn ideeën en inzichten opgedaan. De komende periode is “Afstuderen met Praktijkgericht onderzoek” aan de orde. De lerarenopleidingen hebben de laatste jaren veel geïnvesteerd in de methodiek van praktijkgericht onderzoek in het domein Bewegen en Educatie. De partnerscholen krijgen nu een mooie kans om de praktijkgerichte onderzoeken van de studenten  te verbinden met hun eigen schoolontwikkeling.

Meer informatie

Heeft u vragen over deze weblogbijdrage, de presentatie van Hobéon op Velon 2013 of wilt u meer informatie over de visitatie van opleidingsscholen, dan kunt u contact opnemen met Ruud van der Herberg via (070) 30 66 800 of via r.vanderherberg@hobeon.nl.

* Hobéon partner en seniorconsultant Ruud van der Herberg, samen met Arie van der Ven, kwaliteits- coördinator van Hogeschool Windesheim, domein Bewegen en Educatie.