Op 18 juni vond de tweede Online Masterclass ‘Van Kwaliteitszorg naar kwaliteitscultuur’ plaats. Deze werd verzorgd door Ruud van der Herberg (extern expert op het gebied van kwaliteitscultuur) en Heleen Hanssens. Ruud bracht zijn vele audit-ervaringen in en Heleen haar ervaringen rondom verandertrajecten in het onderwijs. Ruud en Heleen hebben beiden ervaren dat aandacht voor structuur- én cultuurinterventies en de samenhang daarin cruciaal is. Bij structuurinterventies hebben we allemaal een beeld, maar cultuurinterventies zijn daarentegen lastiger te initiëren en de beoogde uitkomst ervan te realiseren. Simpele voorbeelden van cultuurinterventies zijn: 1) veelzijdig communiceren, 2) vakkennis waarderen en 3) teameffectiviteit bespreken. Ruud en Heleen zijn beiden van mening dat aandacht voor cultuurinterventies leidt tot een duurzamere verandering, mits er structuurinterventies zijn gedaan die het gewenste gedrag positief beïnvloeden.

Tijdens de masterclass vertelden de deelnemende kwaliteitscoördinatoren van verschillende hogescholen over de ontwikkelingen die zij de afgelopen jaren hebben doorgemaakt op het gebied van de kwaliteitscultuur. Zij zien dat de systemische en beheersmatige kant minder nadruk krijgt en er steeds meer een mensgerichte en innovatieve kwaliteitscultuur ontstaat. Vaak is dit ingegeven op basis van reflecties en evaluaties van reguliere kwaliteitsinterventies, zoals studentevaluatieformulieren. 

In de masterclass hebben we stilgestaan bij de definitie van kwaliteitscultuur. Voor Ruud hangt deze definitie sterk samen met de definitie van een professional. Ruud is van mening dat je een professional bent als je 1) de vaardigheid hebt om te veranderen en er ook de aardigheid in hebt, 2) je het normaal vindt om dat samen te doen en 3) je het niet gek vindt om daarover rekenschap af te leggen. Wanneer een team bestaat uit dit type professionals die deze vaardigheden en waarden bezitten, is dat volgens Ruud een van de belangrijkste fundamenten voor een effectieve kwaliteitscultuur. Hij legt in de masterclass uit dat dit fundament kan worden uitgebouwd op basis van de zeven kenmerken zoals beschreven in het rapport van de Onderwijsraad ‘Kwaliteit in het Hoger Onderwijs’ uit 2015, waar de kwaliteitsscan (zie volgende alinea) van Hobéon op is gebaseerd. Deze zeven elementen zijn:

1. Een duidelijk, gedeelde en doorleefde onderwijsvisie, voorkomend uit een open dialoog;
2. Verbeteringsgerichtheid vanuit collectief en individueel lerend vermogen;
3. Leiderschap op opleidingsniveau;
4. Een ondersteunende organisatiestructuur, die aanzet tot teamwerk en samenwerken;
5. Een dragend HRM-beleid;
6. Grote studentbetrokkenheid;
7. Externe orientatie.

Ter analyse worden de kenmerken van een sterke kwaliteitscultuur uiteengelegd. De som der delen is meer dan de afzonderlijke elementen opgeteld. Dus uiteindelijk moeten ze ook weer in elkaar worden geschoven. Met de kwaliteitsscan van Hobéon analyseren wij als onafhankelijke partner vanuit waarderend onderzoek deze zeven kenmerken en koppelen deze aan de toekomstbeelden. Dat kan in de vorm van leerateliers voor leidinggevenden en betrokken medewerkers. Voor meer informatie hierover kun je contact opnemen met Heleen Hanssens via h.hanssens@hobeon.nl.

Tijdens de masterclass waren er ook collega’s vanuit het hoger beroepsonderwijs in Vlaanderen vertegenwoordigd. Dit gaf een mooie dynamiek in de masterclass. In Vlaanderen zijn de opleidingsaudits afgeschaft. Dit is de verantwoordelijkheid van de onderwijsinstelling. Alle nadruk ligt op de instellingsaudit. Kwaliteitscultuur is daarin een belangrijk beoordelingscriterium. De vraag die we hebben besproken is hoe je op instellingsniveau voldoende zicht hebt op de kwaliteitscultuur op opleidingsniveau. Een belangrijke aanname die werd gedaan is dat de kwaliteitscultuur tussen de opleidingen een bepaalde synergie heeft. De vraag die hieruit naar voren kwam is waarom dit wel en waarom dit niet wenselijk of noodzakelijk is. Als reactie hierop citeerde Ruud de uitspraak: “Niemand weet hoe perfect onderwijs eruit ziet, dus koester de diversiteit. En zorg ervoor dat die verscheidenheid leidt tot van elkaar leren.”

De ene opleiding streeft naar excellentie en de andere naar gelijke onderwijskansen. In hoeverre heeft dit hogere doel invloed op de kwaliteitscultuur? Hoe denkt u hierover? 
Wilt u hierover met ons in gesprek of andere vraagstukken rondom kwaliteitscultuur met ons bespreken op basis van relevante modellen en theoretische invalshoeken? Meld u dan aan voor de volgende online masterclass op donderdag 17 september 2020 van 10:00 tot 12:00 uur.

Direct aanmelden