Toon leiderschap. Dat was de kernboodschap van VO-raad voorzitter Sjoerd Slagter in zijn openingsspeech van het VO-congres 2010.

Volgens Slagter schuiven we op van een kennissamenleving naar een waardensamenleving. De samenleving kijkt verwachtingsvol naar het onderwijs: breng leerlingen kennis bij en leer hen fatsoen. De leerling kijkt verwachtingsvol naar de docent: maak je er nog wat van? Inspireer ons en toon gezag. En de docent krijgt verwachtingsvol naar zijn leidinggevende: merk ik nog wat van jou? Daar ligt volgens Slagter de grote uitdaging: docenten voorgaan, positie geven en aanspreken, zodat zij hun rol kunnen spelen. Dat veronderstelt leiderschap.

Andere aandachtspunten in de toespraak van Sjoerd Slagter:

• Vensters voor Verantwoording als basis voor horizontale verantwoording;
• Innovatieplatform VO met aandacht voor de docent als ontwerper;
• Een belangrijk punt was de VO-investeringsagenda die in overleg met het ministerie van OCW is vastgesteld. Die gaat over drie zaken: toezicht (o.a. z.z.s.), autonomie van bestuur en versterking docentschap.

Debat tussen Kamerleden

Vervolgens werden in een debat de Tweede Kamerleden Jan de Vries (CDA), Jasper van Dijk (SP) en Ineke Dezentjé Hamming (VVD) aan de tand gevoeld.

De onderwijswoordvoerders van VVD en SP waren het erover eens dat met het oog op de toekomst niet bezuinigd mag worden op het onderwijs. Efficiënter met het geld omgaan mag wel. Onderwijs is prioriteit, met name primair en voortgezet onderwijs, inclusief vmbo De Tweede Kamerleden deden opmerkelijke uitspraken. Ineke Dezentjé Hamming en Jan de Vries zeiden het belangrijk te vinden dat besturen de ruimte die ze hebben gekregen, behouden. Jasper van Dijk toonde zich niet afkerig van lumpsum in plaats van doelsubsidies. Een opmerking die de instemming van de anderen ondervond. Allerlei potjes en doelsubsidies in de omgeving van het vo zouden  onder het beheer van de Vo-raad gebracht moeten worden.

Workshops en lezingen

Er was een veelheid aan workshops en lezingen. Vanzelfsprekend moesten ook wij een selectie maken. Gelukkig zijn bevat de website van de VO-raad een gedetailleerde verslaggeving.

Zo was er een goede plenaire  presentatie van Frans de Vijlder, lector Governance en Innovatiedynamiek HAN, over horizontale verantwoording. Met sleutelwoorden als  professional accountability nam de Frans de Vijlder de stelling in dat verantwoording nemen en afleggen begint in de klas. Een professional en een professionele organisatie behoren te snappen hoe hun resultaten tot stand komen.

Jos van der Waals, lector Vmbo bij het Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam gaf een inleiding over de essentiële vraagstukken waar het vmbo mee worstelt. Hoge niet-gekwalificeerde uitval, zwak imago, leegloop van vmbo in grote steden naar de periferie, segregatieproblematiek? In het onderwijs van nu geldt dat een grote groep leerlingen zo efficiënt mogelijk volgens een standaard wordt opgeleid. Hij pleitte voor meer nadruk op effect en differentiatie. En hoe kan het vmbo op termijn idealiter in de beroepskolom gepositioneerd worden?

Claudia Zuiderwijk, bestuursvoorzitter van Tergooiziekenhuizen vertelde hoe zij ruimte geeft aan professionals in de zorg. Maar óók hoe je er tegelijkertijd voor zorgt dat medewerkers kritisch naar zichzelf kijken en hoe je kunt sturen op kwaliteit. Haar uitgangspunt voor elke organisatie is: wat gebeurt er buiten en wat doet de organisatie daarmee.

In de  workshop Intern / Extern – twee gezichten van risicomanagement kwam het  rapport van de Commissie Don aan de orde. Dit rapport onderstreept nut en noodzaak van risicomanagement als instrument voor scholen en besturen. Er werd een risicomanagement- aanpak voor een VO-school gepresenteerd die het risicoprofiel wenst op te bouwen. Een goed beeld van risico’s geeft de mogelijkheid om daar via beheersingsmaatregelen beleid op te voeren. Extern is risicomanagement belangrijk als verantwoordingsinstrument voor het beleid dat het bestuur voert. Op basis van risicomanagement kan het bestuur inzicht geven in zijn vermogenspositie en financieel beleid.

Conclusie

Alles overziende, een aantal thema’s keerden op het VO-congres telkens terug:

• kwaliteitszorg;
• governance/toezicht (en rol van docent hierin!)
• risicoanalyse;
• ketenaanpak (ook in het v.o. is men bezig met positionering van opleidingen en schoolsoorten)