'Pas toe' of 'leg uit'; governance in het voortgezet onderwijs
Schoolbesturen in voortgezet onderwijs (VO) zijn druk doende hun ‘governance’ op orde te krijgen. Twee zaken springen in het oog: horizontale verantwoording (naar de maatschappelijke omgeving) en het maken van duidelijke afspraken over verantwoordelijkheden binnen de school (scheiding toezicht en bestuur). De VO-raad is de scholen behulpzaam met de ‘Code Goed Bestuur’ waarin uitgangspunten voor het handelen van de instellingen in het voortgezet onderwijs worden gegeven. Hierbij geldt het principe ‘pas toe of leg uit’. In deze bijdrage gaat Ruud van der Herberg nader in op dit vraagstuk.
Code Goed Bestuur ingevoerd
Twee jaar na invoering van de Code Goed Bestuur heeft een grote meerderheid van de VO-besturen de code op alle onderdelen ingevoerd. Belangrijkste onderdeel van de code is de statutaire scheiding van het toezicht en bestuur. Dat is de hoofdconclusie van in november 2010 gepubliceerde tussentijdse onderzoeksresultaten uitgevoerd van het Lectoraat Boards & Governance van Hogeschool Inholland. Dit lectoraat verricht, in samenwerking met de VO-raad, onderzoek naar Governance in het VO.
In het onderzoek geeft 70% van de besturen aan dit helemaal voor elkaar te hebben. De overige besturen geven aan dit binnen afzienbare tijd gerealiseerd te hebben. Uit de definitieve rapportage die eind december wordt verwacht zal duidelijk moeten worden welk type bestuur de scheiding niet heeft kunnen realiseren.
Op het terrein van sturing en beheersing worden goede resultaten gescoord. Bijna 90% van de besturen heeft een risicoprofiel opgesteld en bij alle scholen is de PDCA-cyclus ingevoerd of in ontwikkeling.
Op de vier terreinen van het onderzoek van Lectoraat Boards & Governance - te weten: scheiding toezicht en bestuur, (2) horizontale verantwoording , (3) sturing en beheersing en (4) integriteit en transparantie zijn natuurlijk nog wel nog wel slagen te maken. Schoolbesturen moeten met name nog nadere afspraken maken in het kader van integriteit. Ten aanzien van de doorwerking van governance naar de kwaliteit op de werkvloer is niet altijd duidelijk hoe schoolbesturen dit hebben vormgegeven.
Hoge eisen
Governance stelt hoge eisen aan de school ten aanzien van onder meer de volgende aspecten:
- De bedrijfsvoering van de school moet een solide basis zijn voor onderwijsontwikkeling.
- Schoolleider en personeel beschikken over de vereiste competenties.
- Scholen hebben een effectief ketengedrag.
In mijn artikel "Voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en bedrijfsleven ontmoeten elkaar in ketenreviews" in de nieuwe editie van Hobéon Aktueel ga ik nader in op met name het aspect van ketengedrag van scholen.
Inzicht in kwaliteit op de werkvloer
Steeds meer directies/schoolbesturen willen in het kader van hun kwaliteitszorgsysteem een betrouwbare indruk hebben van de kwaliteit van het onderwijs op de werkvloer. Ze zijn niet alleen geïnteresseerd in de stand van zaken, maar ook in de eigen beoordeling van deze stand van zaken en mogelijke verbeteringen. Hierbij is het ‘Toezichtkader primair en voortgezet onderwijs‘ op basis waarvan de Inspectie van het onderwijs risicoanalyses en eventueel kwaliteitsonderzoeken uitvoert een relevante en veelgebruikte onderlegger. Deze heeft echter ook beperkingen, met name als het gaat over leiderschap en de manier van leidinggeven.
Hobéon kan voor een schoolbestuur met behulp van een lean en mean maatwerkinstrument een audit uitvoeren. Het doel is het beoordelen en verbeteren van de kwaliteit van een school. De school wordt zo geholpen haar eigen “blinde vlekken” in te vullen. Ook vindt kennisoverdracht plaats op het terrein van kwaliteit.
Tijdens een door Hobéon uitgevoerde audit wordt drieledig naar de kwaliteit gekeken:
- De (pedagogische-)didactische aspecten (de lespraktijk).
- De organisatie en de lespraktijk.
- De doorwerking van het eigen schoolconcept in de onderwijspraktijk.
Gelet ook op het feit dat elke audit maatwerk is kan de school in de voorbereiding van de audit vanzelfsprekend nog een specifiek thema voor de audit toevoegen. Ook het het strategische domein van de schoolorganisatie kan onderwerp zijn van een kwaliteitsaudit. Het gaat dan over evaluatie van het beleidsvoerend vermogen (koerskeuze, beleidsplan, ‘bevoorwaarding’, resultaten), bestuurlijke structuur en cultuur, en aandacht voor de samenhang van de verschillende componenten in de keten van de schoolorganisatie.
Meer informatie?
Heeft u naar aanleiding van deze bijdrage vragen? Of bent u geïnteresseerd in de vraag wat Hobéon op dit vlak voor u of uw school kan betekenen? Neem dan contact op Ruud van der Herberg via telefoonnummer (070) 30 66 800 of r.vdherberg@hobeon.nl.