Blog

Duurzaamheid 'zonder flauwekul' in de monumentenzorg

Op 22 september j.l. organiseerde de Vereniging Architecten Werkzaam in de Restauratie (VAWR) een studiedag met als thema ‘Duurzame monumentenzorg zonder flauwekul’. Inspirerende sprekers waren o.a. Wytze Patijn (o.a. werkzaam geweest in de functie van Rijksbouwmeester en decaan Bouwkunde TU Delft), Job Roos (TU Delft en Architectenbureau Braaksma en Roos, Michiel Haas (hoogleraar Materialen en Duurzaamheid TU Delft) en Jan Roest (directielid Van Hoogevest Architecten en namens de VAWR vertegenwoordiger in de Stichting ERM).

Eenvoudige oplossingen

Een monument is bijna per definitie duurzaam. Door zijn ouderdom scoort een monument al hoog op de Duurzame Monumenten (DUMO) schaal. Bij monumenten is de kunst om een verhoogde duurzaamheid te verwezenlijken zonder dat het gebouw ten gronde gaat aan, op verhoogd rendement gerichte technische (en vaak niet reversibel) ingrepen. Restauratie-architecten bezitten de mentaliteit en de kennis om een monument op geslaagde wijze nog duurzamer te maken. Dit kan worden bereikt door een scala aan maatwerkoplossingen, die uiterst eenvoudig zijn, zoals:

  • Het plaatsen van reflecterende folie tussen de buitengevel en de radiator om de warmte binnen te houden.
  • Het toepassen van monumentenglas dat tegenwoordig zeer goede, met dubbelglas te vergelijken, isolatiewaarden bezit.
  • Het toepassen van zonnecellen op platte daken. Wat tot voor kort technisch niet mogelijk was, is met de nieuwste zonnecollectoren in buisvorm wel mogelijk. Daarbij tast dit het monument visueel niet aan, wat met collectoren op schuine dakvlakken vaak wel het geval is.
  • De gebruikers stimuleren om het gebouw bewust te gebruiken, zoals het ’s avonds sluiten van buitenluiken en het dichthouden van binnendeuren. Als praktijkvoorbeeld van de winst die in het laatstgenoemde kan schuilen, werden de deuren in het trappenhuis van de Utrechtse Schouwburg genoemd. Dit heeft een flinke energiebesparing opgeleverd.

Restauratie-architecten en duurzaamheid

De studiedag illustreerde de vele mogelijkheden en bracht de aanwezigen tot het inzicht dat zij eigenlijk altijd al duurzaam denken en werken. Het element duurzaamheid is niet geëxpliciteerd in de Gezamenlijke Erkenningsregeling voor Architecten werkzaam in de Restauratie. Dit is tot nu toe niet gedaan juist omdát duurzaam denken inherent is aan de monumentenzorg en, daarmee aan de erkenningsregelingen van Hobéon.

Het is mogelijk dat dit in de toekomst wel gaat gebeuren, bijvoorbeeld omdat opdrachtgevers geborgd willen zien dat een architectenbureau zo duurzaam als mogelijk opereert.

Erkenningsregeling GEAR

Sinds enkele jaren bestaat voor architectenbureaus werkzaam in de restauratie en instandhouding van (beschermde) monumenten de mogelijkheid om een traject voor beoordeling op basis van de GEAR-erkenningsregeling te starten. De kwaliteit van het werk van de restauratie-architect en het restaurerende architectenbureau wordt getoetst. Ook worden zaken als bedrijfsvoering, kwaliteitszorg en kennisdeling beoordeeld. Het gaat hierbij om de Gezamenlijke Erkenningsregeling Architecten werkzaam in de Restauratie.

Bij GVB Architecten BNA uit Warmond is in 2011een initiële toets in het kader van de GEAR uitgevoerd. Bij het architectenbureau, dat wordt geleid door Bob van Beek en Hans Götz, werkt een enthousiast team aan een breed spectrum van opdrachten: van zorgvuldige restauratie tot herbestemming, vernieuwing en reconstructie. Het specifieke bureauprofiel zal binnenkort op de site van de VAWR te lezen zijn.

Met de GEAR-erkenning is het bureau gestart met het profileren en nog verder professionaliseren en ontwikkelen van zijn restauratiedeskundigheid. Gedurende de audit is door een team van deskundigen zowel de bedrijfsvoering van het bureau als het échte restauratiewerk beoordeeld. Hiertoe is een aantal voor het bureau kenmerkende projecten bezocht, waaronder Landgoed Vredenoord te Den Haag, een kerk van rond 1900 te Leiden en Huyze Warmond.

Gestage groei van erkende restauratie-architecten

Het is goed om waar te nemen dat het bestand van erkende restauratie architecten gestaag toeneemt. Hobéon voert inmiddels met diverse andere bureaus serieuze gesprekken over toetreding en merkt dat de belangstelling voor de erkenningsregeling groeit.


Update januari 2024

Vanaf 2010 was de regeling in beheer bij de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM). Ondertussen is de GEAR vernieuwd en werd deze ‘omgezet’ naar de BRL 1000 en URL 1001. Dit gebeurde door een begeleidingscommissie van de ERM, i.s.m. de VAWR en (onder andere) Hobéon. 

Vragen?

Heeft u interesse in de de BRL 1000 en URL 1001 wilt u meer informatie over wat Hobéon voor u kan betekenen in het kader van erkenningsregelingen? Neemt u dan contact op met José Koot , jose.koot@hobeon.com Telefonisch kunt u contact opnemen via (070) 30 66 800.