Vanuit deze ervaringen met het thema duurzaamheid in het onderwijs deed Ester Boogaard (student aan de Open Universiteit) recent onderzoek naar de stand van zaken van duurzaamheid in het voortgezet onderwijs. De volgende vraag stond tijdens dit onderzoek centraal: Is certificering, zoals dat in het ho en mbo ook plaatsvindt, interessant en stimulerend voor het integreren van duurzaamheid in het vo?

Uit het onderzoek (zowel deskresearch, literatuuronderzoek als een serie interviews bij bestuurders en bij directieleden) komen een aantal interessante punten naar voren.

Verschillend begrip van duurzaamheid

Allereerst wordt in het vo op zeer uiteenlopende manieren vorm en inhoud gegeven aan het begrip duurzaamheid. In het ene geval gaat het vooral om zaken die de bedrijfsvoering betreffen, zoals afval, energie en duurzaam bouwen. In het andere geval betreft het meer de inhoud van het onderwijs, zoals lesmaterialen en projectweken. In weer andere gevallen ligt het accent meer op het activeren van leerlingen. Ook inhoudelijk verschilt de invulling van duurzaamheid; van ‘groen’ tot ‘burgerschap’.   

Geen structurele en integrale inbedding

Wat opvalt is dat, in tegenstelling tot de andere onderwijssectoren, duurzaamheid vaak nog geen concreet beleidspunt van het bestuur, CvB of centrale directie is. Het gaat dikwijls om individuele initiatieven of het betreft slechts één dimensie van duurzaamheid, zoals bijvoorbeeld ‘milieu’.

Keurmerk Duurzaam Voortgezet Onderwijs

Naar ons idee zou het beoordelingskader Duurzaam VO van Hobéon (kader is reeds in ontwikkeling) een interessant kader kunnen bieden voor vo scholen om duurzaamheid op een integrale manier en structureel in de organisatie in te bedden. Met het beoordelingskader duurzaam vo kijken we namelijk niet alleen naar het onderwijs, of alleen naar de bedrijfsvoering, maar beschouwen we de organisatie als geheel: welke doelen heeft de school met betrekking tot duurzaamheid? Hoe wordt de organisatie in staat gesteld deze doelen te bereiken? (mensen en middelen) Hoe zit het in het primaire proces? (onderwijs) En wat zijn de resultaten? Op deze manier krijgt duurzaamheid echt vorm en inhoud en is het mogelijk het op een ontwikkelingsgerichte, integrale en structurele manier in te bedden.

Motivatie voor certificering van duurzaamheid

Rest nog de vraag waarom een school zich überhaupt expliciet met duurzaamheid zou moeten bezig houden. Tijdens de interviews werd duidelijk dat bestuurders in het voortgezet onderwijs wel vinden dat juist zij ook ‘iets met duurzaamheid’ zouden moeten doen, gedreven vanuit hun maatschappelijke taak. Ook wij merken dat duurzaamheid, maatschappelijk, en dus in het mbo en hbo, een vlucht neemt. Er zijn steeds meer bedrijven die expliciet vragen om studenten die met een integraal perspectief, in samenwerking met anderen complexe maatschappelijke vraagstukken kunnen oplossen. Dit is een zeer relevante en ook uitdagende vraag voor het onderwijs, waar de praktijk vaak nog steeds is dat studenten met een zeer enge scope leren kijken. Het voortgezet onderwijs als funderend onderwijs is dus een cruciale partij en een belangrijke stap op de weg naar een duurzame professional. 

Onlangs is in opdracht van Stichting Kennisnet een vergelijkbaar onderzoek uitgevoerd naar duurzaamheid in het mbo. Ook in dat onderzoek concluderen de onderzoekers dat er geen eenduidig begrip is van duurzaamheid en dat een integrale en structurele aanpak ontbreekt.  

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Fokke Brouwer of Marcel van Maanen via (070) 30 66 800 of info@hobeon.nl.