Beoordelen op verschillende niveaus

Er zijn twee verschillende aangrijpingspunten. De kwaliteit van het onderwijs én van de instellingen die dat verzorgen, kunnen beoordeeld worden op opleidingsniveau of op instellingsniveau. 

1. Het beoordelen op opleidingsniveau. De beoordeling van de kwaliteit van een opleiding, van de examinering en/of van het eindniveau van de opleiding;
2. Het beoordelen op instellingsniveau. Is de instelling in control met betrekking tot de kwaliteit van zijn onderwijs?

Eén van de instrumenten waarmee het systeem van kwaliteitszorg getoetst wordt, is de instellingsaudit.
Aan de hand van deze audit wordt beoordeeld of het bestuur van een onderwijsinstelling vanuit zijn visie op onderwijskwaliteit een doeltreffend systeem van kwaliteitszorg hanteert, waarmee het de kwaliteit van het aangeboden onderwijs kan garanderen. Zowel in het mbo als in het h(b)o worden instellingsaudits/ instellingstoetsen kwaliteitszorg uitgevoerd. De positie en uitvoering ervan zijn in het mbo en hbo echter anders.

Instellingstoets kwaliteitszorg in het ho

Hogescholen en universiteiten hebben in beginsel de mogelijkheid een door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) uit te voeren instellingstoets kwaliteitszorg te ondergaan. Tijdens de instellingstoets wordt gekeken naar beleid, de realisatie daarvan, verbeteringen en de inrichting van de organisatie die aan de kwaliteitsborging moet bijdragen. Komt de NVAO tot een positieve beoordeling, dan kunnen de opleidingen van de hogeschool of universiteit geaccrediteerd worden aan de hand van de Beperkte Opleidingsbeoordeling. Een negatief oordeel van de NVAO voor de instellingstoets kwaliteitszorg betekent dat alle opleidingen van de hogeschool beoordeeld worden volgens de beoordelingskaders van de Uitgebreide opleidingsbeoordeling.

Instellingsaudit kwaliteitszorg in het mbo

Het toezicht op de kwaliteit van de instellingen, het onderwijs en de examens in het mbo wordt uitgevoerd door de Inspectie van het Onderwijs op basis van de Wet op het onderwijstoezicht. Dit gebeurt aan de hand van een eigen kwaliteitskader dat recent substantieel gewijzigd is.

Net als het hbo heeft voor het mbo (beroeps- en volwasseneducatie) de Wet Educatie en Beroepsonderwijs bepalingen inzake het periodiek en onafhankelijk (extern laten) beoordelen van de kwaliteit van het onderwijs.

Op initiatief van een aantal ROC’s zelf is een instellingsaudit kwaliteitszorg ingevoerd. In 2010 is door een aantal ROC’s het initiatief genomen om het Kwaliteitsnetwerk mbo op te richten met als doel:

• sectorale verbetering en vastleggen van de kwaliteit van het onderwijs;
• overheid c.q. inspectie aan te zetten tot meer proportioneel toezicht.

Het Kwaliteitsnetwerk mbo onderneemt voor het realiseren van deze doelstellingen een aantal acties, waaronder:

• deskundigheidsbevordering kwaliteitszorg voor medewerkers van onderwijsinstellingen;
• opleiden van auditoren die voor het Kwaliteitsnetwerk mbo instellingsaudits uitvoeren;
• certificeren van deze auditoren, zodat hun expertise ook op peil wordt gehouden; 
• uitvoeren van audits op instellingsniveau, waarbij wordt nagegaan of deze voldoende ‘in control’ zijn met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs.

Met de oprichting van het Kwaliteitsnetwerk mbo geeft  het middelbaar beroepsonderwijs het signaal af dat zij zelf de verantwoordelijkheid neemt voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Niet omdat de media of de politiek erom vragen, niet omdat de Inspectie van het Onderwijs daar om vraagt. Nee, omdat de instellingen zelf de kwaliteit van het onderwijs de hoogste prioriteit geven. In  openheid verantwoording afleggen over de kwaliteit van het onderwijs is een vanzelfsprekendheid voor de instellingen.

Beoordelingskader mbo

Voor het uitvoeren van audits op instellingsniveau is een kader vastgesteld. Dit kader valt deels samen met het kader dat de NVAO hanteert voor de beoordeling van hogescholen en universiteiten op instellingsniveau. In essentie gaat het bij de analyse op instellingsniveau om vijf samenhangende vragen:

1. Wat is de visie van de instelling op de kwaliteit van haar opleidingen? 
2. Hoe wil de instelling deze visie realiseren? 
3. Hoe meet de instelling in hoeverre de visie wordt gerealiseerd? 
4. Hoe werkt de instelling aan verbetering? 
5. Wie is waarvoor verantwoordelijk?

In aanvulling op deze generieke vragen zijn er een aantal kwaliteitsaspecten toegevoegd die bij veel ROC’s kwetsbaar zijn, en waarop (intensief) toezicht  door de inspectie wordt gehouden.

Praktisch

Het Kwaliteitskader mbo hanteert bij de uitvoering van de instellingsaudits een aantal spelregels. Deelname aan het project van het Kwaliteitsnetwerk mbo vindt op basis van vrijwilligheid plaats. Instellingen (inmiddels 31) verplichten zich echter om bij deelname aan het kwaliteitsnetwerk zich eenmaal per drie jaar op instellingsniveau te laten beoordelen op de vraag of zij in control zijn ten aanzien van de kwaliteit van hun onderwijs. Tijdens de audit, die twee dagen duurt, doet een auditteam onderzoek naar de systematiek van kwaliteitsborging.

Hobéon levert een van de voorzitters van de auditteams, speelt een rol bij deskundigheidsbevordering en bij persoonscertificering van auditoren.

Informatie

Wenst u meer informatie over de uitwerking van het beoordelingskader, de voorbereiding of procedure rond de audit dan verwijzen wij u naar de website van het Kwaliteitsnetwerk mbo. 

Wilt u uw medewerkers trainen om zelf interne audits uit te kunnen voeren? Neem dan contact op met Wienke Blomen, w.blomen@hobeon.nl of Hans Stoltenborg, g.stoltenborg@hobeon.nl of bel naar
(070) 30 66 800.

---

Wienke Blomen, directeur van Hobéon, is lid van de resonansgroep van het Kwaliteitsnetwerk mbo.
De resonansgroep reflecteert op de plannen en ontwikkelde documenten van het netwerk en geeft gevraagd en ongevraagd advies. Voorts is hij een van de lead auditoren die het voorzitterschap vervult van de auditteams die de instellingsaudits uitvoeren.

Hans Stoltenborg, senior adviseur bij Hobéon, verzorgt samen met Ronald Stevens van Stevens Consultancy trainingen voor (interne) auditoren. Zij worden getraind op vaardigheden en competenties die ze nodig hebben bij een instellingsaudit. Met name wordt aandacht besteed aan de standaarden en kwaliteitsprofielen die ontwikkeld zijn door het Kwaliteitsnetwerk mbo.